کاج مطبق قدی بلند دارد و شاخه‌های افقی آن با برگ‌های سوزنی شکل به شکلی متراکم پوشانده شده است. با بالا رفتن سن این گیاه، برگ‌های سوزنی شکل آن تیره‌تر می‌شوند. خواستگاه اصلی این گیاه جزیره نورفولک استرالیا است. ارتفاع آن ۱ تا ۲ متر و گسترش آن ۸۰-۹۰ سانتیمتر می باشد. یک گونه آن دارای قد کوتاهتری است که در گلدان کاشته می شود.

گیاه کاج مطبق به آب و هوایی معتدل و بدون یخ‌زدگی نیاز دارد. همچنین آفتاب صبح و عصر را دوست دارد ولی بیشتر دوست دارد در سایه باشد. اگر بتوانید یک مراقبت منظم را برای این گیاه فراهم کنید، آن‌وقت شاهد زیبایی بینظیر این گیاه خواهید بود.

حتماً ظاهر و نام این گیاه این اطمینان را به شما می دهد که گیاه سرسخت باشد، ولی باید گفت که کاج مطبق فقط از لحاظ همان نام و ظاهر شبیه سایر کاج‌ها می باشد و گرنه نیاز به مراقبت های خاصی دارد؛ روش نگهداری کاج مطبق کار خیلی آسانی نیست.
 

روش نگهداری از کاج مطبق

نگهداری کاج مطبق در خانه کمی عجیب است اما ما درباره گیاهی سوزنی صحبت می‌کنیم که نگهداری از آن تقریبا آسان است و اگر در اتاقی بزرگ و نورگیر قرار بگیرد جلوه خاصی را ایجاد می‌کند.
کاج مطبق نور مستقیم خورشید را نمی‌پسندد اما با نور صبح یا عصر مشکلی ندارد. بقیه اوقات این گیاه دوست دارد در سایه باشد اما کماکان به نور نیاز دارد و تنها مشکلش نور مستقیم است برای همین باید نوری غیرمستقیم برای آن فراهم کنید.
 

دمای مناسب

در تابستان دمایی بین 18 الی 23 درجه و در زمستان دمایی بین 5 الی 10 درجه برای این گیاه مناسب است. همانطور که گفتیم این کاج نیاز به رطوبتی 80% دارد یعنی همان چیزی که در محل زندگی‌اش بوده، البته که دستیابی به آن در اتاق‌های خانه تقریبا غیر ممکن است. برای این کار می‌توان با اسپری کردن آب به برگ‌ها این رطوبت را ایجاد کرد. هوای خشک ممکن است باعث ریزش برگ‌های این گیاه شود پس کاج مطبق را در کنار وسایل گرمایشی یا کولرهای گازی قرار ندهید.

اگر دمای بیرون حداقل 5 یا 10 درجه است می‌توانید گیاه را به بیرون منتقل کنید به شرطی که نور مستقیم خورشید به آن نرسد مخصوصا آفتاب ظهر. بهتر است گل کاج مطبق را به صورت منظم و در طی سال حدود 20 درجه بچرخانید تا الگوی رشد گیاه منظم شود.
 

خاک

خاک مناسب کاج مطبق به رشد آن کمک بسیاری می‌کند. کاج مطبق چیز زیادی از خاک نمی‌خواهد فقط اینکه خیلی اسیدی نباشد.
این کاج به خاکی نیاز دارد که:
● خاکی سبک و کم اسید باشد
● مرطوب باشد
● ماسه‌ای-رسی باشد تا به خوبی تخلیه شود و سبک باشد

خاک مناسب کاج زینتی مطبق ترکیبی از خاک گلدان، ماسه و سنگ است. این خاک هم به خوبی آب را تخلیه می‌کند و هم گردش هوا به خوبی در آن انجام می‌شود. برای تهیه خاک گلدان این گیاه می‌توانید کمپوست‌های موجود در بازار را با پوده یا خلاش(خاک باتلاقی) ترکیب کنید.

همچنین بهتر است مقداری پرلایت، شن یا سنگ‌پا در خاک ترکیب کنید تا زهکشی بهتری داشته باشید و خاک به سرعت از آب اشباع نشود. ترکیب مناسب دیگر برای خاک کاج مطبق مخلوطی از کمپوست، خاک گلدان، سنگ و مالچی از پوسته درخت است.
 

آبیاری

گیاه کاج مطبق از منطقه‌ای نیمه‌گرمسیری و معتدل می‌آید که فقط دو فصل در آن وجود دارد. فصلی بارانی که از فروردین تا شهریور طول می‌کشد و فصلی سرد که از مهر تا اسفند است. اگر قرار است این گیاه در کنار ما باشد باید همین شرایط را برایش بازسازی کنیم. آبیاری کاج مطبق اهمیت ویژه‌ای در نگهداری آن دارد.

در طول بهار تا تابستان این گیاه به آب زیادی نیاز دارد. مقدار آبیاری کاج مطبق نیز باید به اندازه متعادل باشد. ریشه‌های این گیاه در این مدت نباید هیچ‌گاه خشک شوند و البته نباید هم در آب غرق باشند. هر زمان که سطح خاک خشک شد زمان آب‌دهی مجدد به این گیاه است. بهتر است برای آب دادن به این گیاه از آب باران یا از آب بدون املاح استفاده کرد.
 

کوددهی درخت کاج مطبق

در طول فصل رشد گیاه (بهار تا تابستان) باید هر دو هفته یک بار به گیاه کود محلول در آب بدهید. باغبانان معمولا از کود گیاه آزالیا برای کاج مطبق استفاده می‌کنند زیرا نسبت به سایر کودها نیازهای این گیاه را بهتر تامین میکند.

چگونه رشد کاج مطبق را زیاد کنیم؟ دادن نیتروژن زیاد به گیاه باعث می‌شود که شاخه‌های گیاه با سرعت بسیار زیادی رشد کنند و این موضوع خوبی نیست زیرا شاخه‌های بسیار بلند باعث سنگین شدن درختچه کاج مطبق و به طبع آن کج شدن آن می‌شود. از اواسط شهریور دیگر کود دادن را متوقف کنید تا گیاه بتواند خود را برای استراحت زمستانی‌اش آماده کند.

متاسفانه هرس کردن راه خوبی برای کنترل رشد کاج مطبق به شمار نمی‌آید. حذف کردن بخش بالایی گیاه، مانع از رشد بی‌رویه آن نخواهد شد. بلکه در نهایت سبب می‌شود تا کاجی بدون نوک داشته باشید؛ اتفاقی که تمام طبیعت آن را به هم خواهد زد.

می‌توانید شاخه‌های آن را به قصد مرتب سازی گیاه کوتاه کنید، اما بعید است که مانند سایر گیاهان، آن بخش‌های جدا شده جایگزین شوند. البته کوتاه کردن چند سانتی متری شاخه‌ها برای حفظ اندازه آن، آسیبی به گیاه وارد نمی‌کند.

اگر قصد داشتید چنین کاری بکنید، از یک چاقو یا قیچی بسیار تیز استفاده کنید. سعی کنید قسمتی را ببرید که نمود بیرونی نداشته باشد؛ یعنی طوری ببرید که اصلا معلوم نشود. یک کاج یک و نیم متری، یک گیاه آپارتمانی بلند دانسته می‌شود.
 

تکثیر کاج مطبق به چند روش انجام می‌شود؟

بعد از آشنایی با شرایط خاک و نگهداری، بهتر است با روش تکثیر و پرورش کاج مطبق آشنا شویم. کاج مطبق را می‌توان به دو روش کاشت بذر و قلمه زدن تکثیر کرد که البته مراحل کار کمی دشوار است.

1. تکثیر کاج مطبق از بذر

در این روش اول باید مطمئن شوید که بذرها تازه هستند. چون بعد از سه ماه، حدود نیمی از دانه‌ها قابلیت حیات خود را از دست می‌دهند. بذر کاج مطبق در مخروط‌های گیاه تولید می‌شود. هر مخروط کامل از ده‌ها کپسول بذر تشکیل شده و هر کدام حاوی یک بذر هستند.

برای تکثیر کاج مطبق از بذر به وسایل زیر نیاز دارید؛
• گلدان‌های کوچک و تمیز
• بطری اسپری
• محیط استریل برای کاشت بذر

برای شروع گلدان‌ها را با مخلوط استارتر پر کنید و چند سانت از بالای گلدان را خالی بگذارید. این فضای خالی به آبیاری بهتر گلدان کمک می‌کند. حالا کپسول‌های بذر را به‌صورت نوک تیز به سمت پایین داخل خاک قرار دهید.

اگر دوست دارید برای ظاهر بهتر چندین بذر را در یک گلدان بکارید آنها را با فاصله مساوی داخل خاک قرار دهید. اما اگر در هر گلدان فقط یک بذر می‌کارید باید آن را در وسط گلدان قرار دهید.
زمانی که بذرها کاشته شدند می‌توانید با اسپری آب آنها را آبیاری کنید. با این کار لایه بالایی خاک و بذرها را بدون مرطوب کردن خاک آبیاری می‌کنید. برای حفظ رطوبت در طول جوانه‌زنی، گلدان را با کیسه پلاستیکی بپوشانید.

به آبیاری روزانه بذرها و لایه بالایی خاک ادامه دهید تا زمانی که جوانه بزنند. در عرض 10 تا 21 روز، بذرها جوانه می‌زنند. به‌محض اینکه بذرها جوانه زدند باید گلدان را در محلی با دمای 20 الی 30 درجه سانتیگراد قرار دهید.

در این مرحله از تکثیر کاج مطبق می‌توانید لایه‌های پلاستیکی رطوبتی را بردارید. اگرچه توصیه مظی‌شود این روند را به‌تدریج انجام دهید. نهال‌های جوان بهتر است کم کم در معرض شرایط «عادی» قرار گیرند. گلدان را در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری کنید.

در این قسمت از پروسه تکثیر کاج مطبق باید آبیاری به‌صورت کامل انجام شود. به‌محض اینکه قسمت بالای خاک خشک شد آبیاری را با آب پاش شروع کنید. کمی بعد از رشد گیاه می‌توانید گلدان را به جای بهتری جابجا کنید.
 

2. تکثیر کاج مطبق از قلمه

در این بخش از مقاله به بررسی طرز قلمه زدن گل کاج مطبق می‌پردازیم. در روش قلمه زدن کاج مطبق بعد از ریشه‌دهی، پروسه نگهداری و مراقبت از گیاه اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از نکات مهم در مورد تکثیر کاج مطبق و قلمه زدن این درخت سوزنی، رشد قلمه جدید در محل برداشتن قلمه از شاخه است. اگر نمی‌خواهید شاخه جدیدی رشد کند باید قلمه را از نوک گیاه بردارید. البته این روش به گیاه مادر آسیب می‌رساند و به رشد نامتقارن گیاه منجر می‌شود.

بهار و تابستان بهترین زمان قلمه زدن کاج مطبق است. برای این کار باید قلمه‌ها را از شاخه‌ی جوان درخت کاج با عمر حداقل یکسال بگیرید. بهتر است قلمه‌ها را از انتهای ساقه و با اندازه‌های 15 تا 20 سانت جدا کنید.

برای این کار باید 5 سانتیمتر از لایه چوبی قلمه را جدا کنید. سپس قلمه را داخل هورمون ریشه زایی قرار دهید و برای حدود 2 دقیقه در محلول نگه دارید. سپس گلدان را از خاک مناسب پر کنید و چند سانت از بالای گلدان را خالی بگذارید.

از قیچی تمیز و استریل شده برای برش سوزن‌ها از 5 سانتیمتر پایین قلمه استفاده کنید. سپس با انگشت یا مداد حفره‌ای را در وسط خاک گلدان ایجاد کنید. قلمه را داخل این سوراخ قرار دهید.
اگر قلمه در گلدان کمی بلند به نظر می‌رسد و ممکن است خمیده شود از پایین دوباره سوزن‌ها را برش دهید. به این ترتیب قلمه داخل گلدان به‌خوبی قرار می‌گیرد.

در نهایت، خاک گلدان را با بطری اسپری مرطوب کنید؛ اما نباید خیلی خیس شود. این روال آبیاری را دنبال کنید تا قلمه ریشه بگیرد. بهتر است گلدان در محیط گرمی باشد. در این مرحله هم می‌توانید از کیسه پلاستیکی برای پوشش روی گلدان استفاده کنید.

نکته مهم در تکثیر کاج مطبق آبیاری گلدان است. هر زمان احساس کردید خاک گلدان خشک شده با اسپری آن را آبیاری کنید. هر وقت قلمه ریشه داد آبیاری معمولی با آب‌پاش را شروع کنید. چک کنید که بین دو آبیاری، خاک گلدان به‌طور کامل خشک شده باشد.
 

نکات خاص در نگهداری از کاج مطبق

✓  اگر برگ های کاج مطبق زرد و قهوه ای شده اند و می ریزد به این دلیل است که هوا گرم و خشک بوده پس گلدان را به محل خنک تر با اکسیژن بیشتر منتقل کرده و آن را آبیاری کنید. اما اگر برگ های آن سبز بوده و می ریزند به علت آبیاری بیش از حد می باشد بنابراین آبیاری را متوقف کنید تا خاک آن خشک گردد.
✓ کاج مطبق تنها دچار یک بیماری شده و آن پوسیدگی ریشه اش می باشد که حتی ممکن است منجر به مرگ گیاه شود. البته نوعی آفت به نام تریپس نیز به صورت نامحسوس ممکن است در اطراف کاج مطبق مشاهده شود که پیش از خرید گیاه باید از نظر وجود آن و وجود موم سفید ناشی از حشرات نیز بررسی شود.
✓ درصورتی که برگ های کاج مطبق رو به سفید شدن رفتند به دلیل تابش مستقیم آفتاب حتی از پشت پنجره می باشد که باید گیاه را به محلی با نور غیرمستقیم و با فاصله از پنجره منتقل کنید.
✓ به دلیل رشد زیاد این گیاه آپارتمانی، باغبان ها و افرادی که از کاج مطبق در شرایط مناسب نگهداری می کنند باید هرس کردن آن به طور مرتب را در ذهن داشته باشند، حتی در فضای گلدان نیز ممکن است تا 2 متر رشد کند. هرس کردن کاج مطبق باید از پایین و روی شاخه های جانبی و نه شاخه اصلی آن انجام شود.
✓ کاج مطبق به کوددهی پیوسته و زیادی نیاز ندارد و مانند هر گل و گیاه آپارتمانی دیگر در فصل های بهار و تابستان که زمان رشد هستند می توانید خاک آن را تغذیه کنید. در صورتی که شاخه های آن باریک تر از حالت عادی شوند به معنی نیاز این گیاه آپارتمانی به کود می باشد که می توانید از کود مخصوص کاج مطبق استفاده کنید.
✓ می توانید از مخلوط کود گیاهی موجود و خاک آزالیا برای کوددهی به کاج مطبق در فواصل 2 تا 4 هفته ای استفاده کنید؛ پوست های گیاهی و کمپوست نیز انتخاب های خوبی برای این کاج هستند.


منابع
https://www.irangrowlight.ir
https://www.golsetan.com
https://achareh.co
https://www.golator.com